Help, mijn patiënt spreekt Nederlands

Wie in een Brussels ziekenhuis belandt, krijgt vaak geen Nederlandstalige hulpverlening en dat heeft al voor veel ophef gezorgd. Toch bewijzen UZ Brussel en de Europaziekenhuizen dat het ook anders kan.

“Voor ons is het zeer belangrijk om de taal van de patiënt te spreken”, vertelt Vera Vertessen, directeur patiëntenzorg van de UZ Brussel. “Als mensen ziek zijn, bevinden ze zich in een kwetsbare situatie en als we hen dan niet in hun eigen taal kunnen helpen, kan dat leiden tot miscommunicatie en dat is gevaarlijk”.

In het UZ Brussel in Jette is Nederlands de voertaal. “Bij de aanwerving kijken we al of kandidaten voldoende Nederlands spreken”, legt Vertessen uit. “Personeelsleden die het Nederlands niet genoeg beheersen, worden daarop aangesproken en die geven we de mogelijkheid om een taalcursus te volgen”. Dat geldt voor iedereen: ook voor de mensen van de poetsdienst organiseert het ziekenhuis babbelsessies om hun Nederlands bij te spijkeren.

Biotechnicus Eston is in oktober gestart met een taalcursus Nederlands. “Ik had al wel een basis Nederlands, maar ik had nog veel stress om fouten te maken. Daarom heb ik besloten om een cursus te volgen, zodat ik meer op mijn gemak ben tijdens het werk”, vertelt hij.

Het moet een politiek doel zijn om meer in te zetten op het aanleren van Nederlands in het onderwijs - Eston, biotechnicus (UZ Brussel)

Na een taaltest en een intakegesprek wordt er een gepersonaliseerd traject opgesteld. “Ikzelf heb het privétraject gevolgd, en dan heb je in totaal 32 uren les. Die lessen zijn op maat gemaakt en daardoor leer je veel”, legt Eston uit.

Hoewel hij vanaf het derde leerjaar tot het derde middelbaar Nederlands volgde op school in Brussel, was de extra cursus toch nodig. “Het moet een politiek doel zijn om meer in te zetten op het aanleren van Nederlands in het onderwijs”, vertelt Eston. “De lessen worden niet goed gegeven, waardoor ik niet veel heb kunnen leren. Er is ook nooit aan ons uitgelegd waarom het Nederlands zo belangrijk is, dat is jammer.”

En français s’il vous plaît

Hoewel UZ Brussel een Nederlandstalig ziekenhuis is, kunnen Franstalige patiënten er ook terecht. “De meerderheid van ons Vlaams personeel spreekt ook goed Frans. Ze hebben op school Frans geleerd of wonen aan de rand van Brussel”, zegt Vertessen.

Daarnaast biedt het ziekenhuis Franse en Engelse taalcursussen aan. “Vandaag is er nog een dokter uit Nederland begonnen met een cursus Frans. Strikt genomen hoeft ze geen Frans te kunnen, maar zij merkt ook dat er veel Franstalige patiënten zijn”, vertelt Vertessen.

We bevinden ons niet in de positie om mensen op basis van hun taalcapaciteiten af te wijzen - Véronique Vaassen, taalverantwoordelijke Europaziekenhuizen

“Het is belangrijk om goede zorg aan te bieden en op een juiste manier te communiceren”, vertelt Véronique Vaassen, taalverantwoordelijke van de Europaziekenhuizen. “In een ideale wereld zou het personeel in elk ziekenhuis zowel Nederlands, Frans als Engels beheersen, maar de werkelijkheid is anders”.

Véronique Vaassen legt uit waarom taal belangrijk is in ziekenhuizen.

Veel ziekenhuizen en zorginstellingen zijn onderbemand en de zoektocht naar personeel is vaak erg moeilijk. “Taal blijft natuurlijk heel belangrijk, maar het juiste personeel hebben is nog een grotere prioriteit”, legt Vaassen uit. “Als iemand de juiste skills beheerst en de nodige motivatie heeft om in de zorg te werken, dan is het niet realistisch om die persoon op basis van taal af te wijzen”.

Dat neemt niet weg dat de Europaziekenhuizen hun personeel alle kansen geven om aan hun taalvaardigheid te werken. “Bij ons duurt een taalcursus of taalbad vijf dagen”, vertelt Vaassen. “Die dagen hoef je niet naar het ziekenhuis te komen en word je volledig ondergedompeld in de taal”.

Net als bij UZ Brussel is ook in de Europaziekenhuizen een taalcursus geen verplichting, maar er wordt wel sterk op ingezet. “We organiseren zo’n cursus drie keer per jaar en iedere keer is de cursus populair”, legt Vaassen uit.

Gestes verlenen

Verpleegkundige Viviane, volgt al enkele weken samen met haar collega een taalbad Nederlands. “De communicatie met onze patiënten is heel belangrijk. Als de patiënt alleen maar Nederlands spreekt, kan dat soms lastig zijn”, vertelt Viviane. “Het is aan ons om een geste te doen en de taallessen te volgen”.

Verder kan ze altijd terecht bij haar Nederlandstalige collega’s in geval van nood. “We zijn een team en kunnen elkaar helpen waar nodig”, legt Viviane uit. Daarnaast maakt ze soms gebruik van Google Translate, gebaren en pictogrammen of familieleden van de patiënt.

Een nog betere oplossing

Marianne Scheppers, de coördinator van Brussel Onthaal vzw en Sociaal Vertaalbureau, ziet een paar problemen met die strategie: “We raden echt af dat zorgkundigen of familieleden gaan tolken”, stelt ze. “Ze zijn daar niet voor opgeleid en het kan voor verwarring zorgen. Je bent zorgkundige en plots moet je tolk zijn… Wie draagt dan nog de verantwoordelijkheid?”

Echte tolken zijn onvervangbaar, zegt ze. “In kwetsbare en heftige situaties grijpen mensen terug naar hun moedertaal, en op zulke momenten kunnen dingen je ontgaan”, legt ze uit. “Daarom wapenen wij onze tolken voor elke situatie. Soms kunnen er echt levens van afhangen.”

Auteur: Johanna Van Doninck